U organizaciji više nevladinih organizacija i udruženja: „Kolo srpskih sestara“, „Matice Boke“, „Srpski soko“, NVO „Karađorđe“, „Vitezovi Svetog Stefana“, NVO „Riznica starih umjetničkih zanata i vještina“, SPKD „Prosvjeta“ i FK „Obilić“, a pod pokroviteljstvom Generalnog konzulata Republike Srbije u Herceg Novom organizovan je program kojim je na dostojanstven način obeležen Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, u petak 15.09.2023. godine u Herceg Novom, u kompleksu manastira Savina.

U 11,00 časova u manastiru Savina je održan parastos za sve stradale srpske vojnike u Balkanskom i Prvom svetskom ratu, a nakon toga pomen ispred spomenika streljanim rodoljubima u Balkanskom i Prvom svetskom ratu koji su sa područja Boke, koji se nalazi u kompleksu manastira Savina.

Nakon toga položeni su venci na spomenik streljanim rodoljubima. Za ovu priliku pored trobojki iz raznih perioda istorije i zvanične zastave Republike Srbije, u saradnji sa NVO „Riznica starih umjetničkih zanata i vještina“ obezbeđene su dve odgovarajuće vojničke uniforme iz Velikog rata, kao i replika jedne od pukovskih zastava koje su nošene prilikom proboja Solunskog fronta.

Uvodnu reč imao je arhijerejski namesnik hercegnovski Obren Jovanović, koji je istakao da današnji praznik slavi jedinstvo, slobodu i zastavu, koja ima dublje tumačenje u samoj ikonografiji crkve Hristove, upravo naša zastava ima taj duboki smisao – bogočovečanske prirode i vaskrsne slobode i naši stari su sve što su radili utemeljivali upravo na Svetom jevanđelju, zato im je sve bilo sveto i čestito i Bogom blagosloveno. Zato i mi danas, njihovi potomci, treba da se pokažemo, da se ne stidimo, da budemo zajedno sa svojom crkvom, na pravom mestu da čuvamo svoje jedinstvo, slobodu i svoju nacionalnu zastavu, poručio je Jovanović.

U nastavku svečanosti prisutnima se obratio konzul žeran Generalnog konzulata Republike Srbije u Herceg Novom Mićo Rogović, koji je istakao da je naša trobojka, preživela ratove, i Balkanske i Prvi svetski rat, a heroji koji su je nosili bili su najhrabriji junaci našeg naroda, oni su ginuli, menjali su ih drugi, ali je zastava izdržala sve ratove i opstala. To je moguće, zahvaljujući Svevišnjem i Presvetoj Bogorodici koja nas je kroz vekove čuvala jer smo opstali i pored velikog stradanja. Naše sveštenstvo nas je uvek učilo da ostanemo na pravom Božijem putu. Podsećanje na slobodu nikada ne treba da prestane, jer je to najveća vrednost i, ako nije slobodno, nijedno društvo ne može da se razvija. Boje srpske zastave opominju da ono što su nam preci ostavili kao zalog, tradiciju, ime, slobodu, veru, kulturu, običaje i pismo, moramo sačuvati za naše potomke.

Nakon Rogovića, prisutnima se obratio i predsednik „Matice Boke“ Mirko Mustur, koji je govorio o učešću preko 1200 srpskih dobrovoljaca u Prvom svetskom ratu sa prostora Boke Kotorske: „Želimo da se svake godine podsetimo tih naših junaka sa ovih prostora koji su svesno i dobrovoljno pošli da brane svoj narod i rod“ kazao je Mustur. Ivan Otović, predsednik Skupštine opštine Herceg Novi, istakao je da su „brojni dobrovoljci iz svih srpskih zemalja, pa i prekookeanskih, ostavili svoje domove i došli da brane Srbiju, krst časni i slobodu zlatnu. Mi moramo da čuvamo uspomenu na sve naše pretke i na sve one koji su nam omogućili da danas živimo u slobodi. Ali danas smo svedoci da se iznova moramo boriti za tu slobodu“. Nebojša Rašo iz NVO „Srpski soko“ kazao je da je ta organizacija pokrenula inicijativu za izradu zastave koja je usvojena na sednici opštinskog vijeća 1883.

Parastosu su prisustvovali i potomak rodoljuba stradalog prilikom proboja Solunskog fronta Stevo Mustur i predsednik SO Tivat Miljan Marković.